·       พลาสติกชีวภาพมักถูกมองว่าเป็นทางเลือกที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมมากกว่าพลาสติกแบบดั้งเดิม เนื่องจากได้มาจากแหล่งชีวมวลหมุนเวียน เช่น แป้งข้าวโพด อ้อย หรือไขมันและน้ำมันพืช มากกว่าเชื้อเพลิงฟอสซิล อย่างไรก็ตาม ยังมีอันตรายที่อาจเกิดขึ้นที่เกี่ยวข้องกับพลาสติกชีวภาพหากไม่ได้เลือกหรือจัดการอย่างถูกต้อง

·       ไบโอพลาสติกที่สามารถย่อยสลายได้ 100% ตามกรรมวิธีชีวภาพ ไม่ทำลายสิ่งแวดล้อม (Compostable Plastic) ต่างจากไบโอพลาสติกชนิดออกโซ (OXO Biodegradable Plastic) ซึ่งเป็นไบโอพลาสติกที่มีการใส่สารเติมแต่งเร่งให้เกิดการย่อยสลายเร็วขึ้น เมื่อสัมผัสกับปัจจัยเร่ง เช่น แสงแดด ความร้อน ความชื้น และออกซิเจน โดยจะแตกตัวเป็นไมโครพลาสติกที่อาจมองไม่เห็น แต่ปนเปื้อนในสิ่งแวดล้อม กำจัดยาก และเป็นอันตรายกว่าที่คิด

·       ที่น่ากังวลคือพลาสติกทั้งสองประเภทถูกวางจุดขายในฐานะทางเลือกที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมแทนพลาสติกแบบดั้งเดิม ทั้งที่มีกลไกการย่อยสลายและผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมแตกต่างกัน

ไมโครพลาสติก ส่งผลต่อสิ่งมีชีวิตในน้ำหลายชนิด โดยพบว่ามีการสะสมในเนื้อเยื่อ มีผลกระทบต่อระบบการหายใจ การย่อยอาหาร การสืบพันธุ์ และการเจริญเติบโต ขณะที่ในหลายพื้นที่ทั่วโลก ยังมีรายงานการตรวจพบไมโครพลาสติกในอาหาร น้ำดื่ม และเครื่องดื่มบางประเภท ได้แก่ ปลากระป๋อง เบียร์ เกลือ น้ำตาล น้ำผึ้ง น้ำแร่ และน้ำประปา นั่นหมายความว่ามีการปนเปื้อนเข้าสู่ห่วงโซ่อาหารของมนุษย์ เราจึงอาจได้รับไมโครพลาสติกเข้าสู่ร่างกายทั้งทางตรงและทางอ้อม เช่น การดื่มน้ำจากขวดพลาสติก และการรับประทานอาหารทะเล เป็นต้น  เพื่อบรรเทาอันตรายเหล่านี้ จำเป็นต้องฉายภาพให้เห็นถึงความแตกต่างของพลาสติกชีวภาพที่ย่อยสลายได้ทางชีวภาพหรือย่อยสลายได้ เพราะผู้บริโภคมักสับสนเกี่ยวกับคำว่า "ย่อยสลายได้ทางชีวภาพ" (ไม่ทำลายต่อสิ่งแวดล้อม) และ "ย่อยสลายได้" (แต่กลายเป็นไมโครพลาสติก) ซึ่งนำไปสู่การใช้พลาสติกชีวภาพในทางที่ผิดและการกำจัดผิดวิธี

แนวโน้มเทรนด์ของผู้บริโภคในปัจจุบันมีการเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่ผลิตจากไบโอพลาสติกมากขึ้น โดยให้ความสำคัญถึงชนิดของไบโอพลาสติกที่สามารถย่อยสลายได้อย่างแท้จริง ทางผู้บริโภคจึงมองหาฉลากยืนยันวัสดุ (Material Label) หรือ ฉลากบรรจุภัณฑ์ ที่บ่งบอกว่าเป็นสินค้าหรือบรรจุภัณฑ์ผลิตจาก Compostable Plastic รวมถึงผ่านการรับรองมาตรฐานระดับประเทศและสากล เช่น มอก.17088-2555 และ GC Compostable (มาตรฐานไทย), ISO 17088 (มาตรฐานสากล), EN 13432 (มาตรฐานยุโรป) และ ASTM D6400 (มาตรฐานสหรัฐอเมริกา) ซึ่งข้อกำหนดมาตรฐานสำหรับการย่อยสลายทางชีวภาพของวัสดุแข็ง (โดยการทำปุ๋ยหมัก) ที่จำเป็นสำหรับการติดฉลากพลาสติกที่ออกแบบมาให้ทำปุ๋ยหมักโดยใช้อากาศในโรงงานเทศบาลหรือโรงงานอุตสาหกรรม เป็นต้น

สำหรับ มอก.17088-2555 เป็นมาตรฐานที่จัดทำขึ้นเพื่อให้การยืนยันว่าผลิตภัณฑ์พลาสติกสามารถสลายตัวได้โดยไม่ทิ้งเศษหรือร่องรอยที่สามารถมองเห็นได้ มาตรฐานนี้เป็นเครื่องมือที่สำคัญในการตรวจสอบและยืนยันคุณสมบัติการสลายตัวของผลิตภัณฑ์พลาสติก การปรับใช้มาตรฐานนี้ช่วยให้หน่วยงานต่าง ๆ เช่น สมาคมอุตสาหกรรมพลาสติกชีวภาพและสถาบันสิ่งแวดล้อมไทยสามารถใช้ในการรับรองความสามารถในการสลายตัวของผลิตภัณฑ์ ทำให้ผู้ประกอบการได้รับประโยชน์ในการพัฒนาและทดสอบผลิตภัณฑ์ของตนให้เข้ากับมาตรฐาน มอก. นี้เป็นเครื่องมือที่สำคัญในการสนับสนุนการพัฒนาและปรับปรุงกระบวนการผลิตภัณฑ์พลาสติกที่มีผลต่อการปกป้องสิ่งแวดล้อมและสังคมโดยรวม

ข้อกำหนดที่สำคัญของ มอก.17088-2555  คือ 1.การแตกเป็นส่วนระหว่างการหมักทางชีวภาพ พลาสติกที่ผ่านการหมักทางชีวภาพภายใต้ภาวะควบคุม เป็นเวลา 84 วัน ส่วนที่เหลือค้างบนแร่ขนาด 2.0 มิลลิเมตร ต้องไม่เกินร้อยละ 10 ของมวลของแข็งแห้งทั้งหมดที่ตั้งต้น 2.การแตกสลายทางชีวภาพแบบใช้ออกซิเจนในขั้นสุดท้าย กำหนดว่า คาร์บอนอินทรีย์ในพลาสติกหรือสารเติมแต่งและตัวเติม แล้วแต่กรณี ต้องเปลี่ยนเป็นคาร์บอนไดออกไซด์ที่นำกลับมาใช้ประโยชน์ใหม่ในกระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสงได้ไม่น้อยกว่าร้อยละ 90 ของคาร์บอนอินทรีย์ภายในระยะเวลาไม่เกิน 180 วัน และ 3.ต้องไม่เกิดผลเสียต่อความสามารถของปุ๋ยหมักเพื่อรองรับการเจริญเติบโตของพืช และการปฏิบัติตามกฎระเบียบระดับภูมิภาคและ/หรือระดับชาติ

ส่วนไบโอพลาสติกชนิดออกโซ มักจะมีคำเช่น OXO Degradable, OXO Biodegradable หรือเพียงแค่ OXO พร้อมด้วยสัญลักษณ์ที่เกี่ยวข้องซึ่งบ่งชี้ถึงความสามารถในการย่อยสลายทางชีวภาพ

การผลิตพลาสติกที่ได้มาตรฐานดังกล่าว จะสามารถจับใจผู้บริโภคที่ให้ความสำคัญกับการอนุรักษณ์สิ่งแวดล้อมได้อย่างดี

บล็อก InterPlas จะนำเสนอแง่มุมที่น่าสนใจต่าง ๆ ของอุตสาหกรรมไบโอพลาสติกอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้คุณได้รับข้อมูลทันสมัยและเทรนด์ล่าสุด เพื่อเตรียมความพร้อมสำหรับงาน InterPlas Thailand 2024 งานแสดงเครื่องจักร เทคโนโลยี เคมีภัณฑ์ และวัตถุดิบสำหรับการผลิตพลาสติกที่ครบครันที่สุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ครั้งที่ 31 ที่จะจัดขึ้นในวันที่ 19 - 22 มิถุนายน 2567 ณ ไบเทค บางนา อย่าพลาดที่จะร่วมเข้าร่วมงาน เพื่อพบกับนวัตกรรมที่ท้าทายและเข้าใจเพิ่มเติมเกี่ยวกับอุตสาหกรรมที่กำลังเติบโตอย่างรวดเร็วนี้

• https://blogs.ei.columbia.edu/2019/06/18/dangers-bioplastics
• https://bit.ly/3VKsdOH
• https://pr.tisi.go.th/wp-content/uploads/2017/04/451Jan13.pdf
• https://sustainability.pttgcgroup.com/en/newsroom/featured-stories/526/when-bioplastic-is-not-always-biodegradable-a-simple-way-to-spot-real-bios-or-biopsies